การคิดแบบสะท้อน (Metacognition) : เครื่องมือทางปัญญา (Cognitive Tools)
การคิดแบบสะท้อน (Metacognition) เป็นหนึ่งในเครื่องมือทางปัญญา (Cognitive Tools) ที่สำคัญอย่างยิ่ง หลักการคือ ใช้คำถามสะท้อนคิด 3 ข้อสร้างกระบวนการคิด ดังนี้:
สถานการณ์ : การนำเสนอ PA ที่เร่งรีบ สับสน โกลาหล ใช้เวลาต่อเนื่องยาวนาน ไม่หยุดพัก หลายชั่วโมง
คำถามหลัก : อะไรที่ทำให้เกิดเหตุการณ์วุ่นวาย (Chaos) ขึ้น
คำถามที่ 1 (What?) คือการทบทวนเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นอย่างเป็นรูปธรรม
คำถามที่ 2 (So What?) คือการวิเคราะห์ผลลัพธ์และทำความเข้าใจความหมายของประสบการณ์นั้นอย่างลึกซึ้ง
คำถามที่ 3 (Now What?) คือการวางแผนเพื่อนำบทเรียนที่ได้ไปปรับใช้ในอนาคตอย่างไร
ประโยชน์ในการปรับปรุงกระบวนการประเมิน PA
การใช้กระบวนการคิดแบบนี้มีประโยชน์อย่างมากในการปรับปรุงกระบวนการประเมิน PA ในครั้งต่อไป ดังนี้:
เปลี่ยนจากการแค่รับรู้ปัญหาไปสู่การทำความเข้าใจอย่างลึกซึ้ง:
แทนที่จะมองแค่ว่า "การนำเสนอครั้งนี้ใช้เวลานาน" เราจะวิเคราะห์ลงไปถึงสาเหตุที่แท้จริงคือ
"การขาดการบริหารจัดการเวลาอย่างเหมาะสม ซึ่งส่งผลกระทบต่อทั้งอารมณ์ สุขภาพ และความสัมพันธ์"
ช่วยให้เห็นภาพรวมของระบบและผลกระทบที่ไม่คาดคิด:
เราจะมองเห็นว่าการเร่งรีบไม่ได้ส่งผลเสียแค่เรื่องเวลา แต่ยังกระทบต่อ สภาวะจิตใจ ความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล และบรรยากาศโดยรวม ซึ่งเป็นสิ่งที่หลายคนอาจมองข้ามไป...
การวิเคราะห์อย่างลึกซึ้งนี้ (Metacognition) นำไปสู่การวางแผนแก้ไขที่ตรงจุดและยั่งยืน:
จากการวิเคราะห์ เราได้ข้อสรุปที่ชัดเจนว่าจะต้อง "จัดลำดับการนำเสนอ", "บริหารเวลา" และ "ให้มีช่วงพัก" ซึ่งเป็นการแก้ปัญหาที่ต้นเหตุ ไม่ใช่แค่ปลายเหตุ
ข้อเสนอแนะแนวทางที่เหมาะสมเพิ่มเติม
เพื่อทำให้กระบวนการประเมิน PA ครั้งต่อไปมีประสิทธิภาพและสร้างสรรค์มากขึ้น ผมขอเสนอแนวทางเพิ่มเติมดังนี้ครับ:
- สร้างคู่มือ/ตารางเวลาที่ชัดเจน: ก่อนการประเมิน ควรจัดทำตารางเวลาการนำเสนอที่ระบุเวลาเริ่มต้นและสิ้นสุดของแต่ละคนอย่างชัดเจน และรวมช่วงพักเบรก (Break) และพักกลางวัน (Lunch) ไว้ด้วย
- กำหนดเกณฑ์การนำเสนอที่กระชับ: ตั้งกฎเกณฑ์ร่วมกันว่าการนำเสนอแต่ละคนควรใช้เวลาไม่เกินกี่นาที และมีส่วนสำคัญอะไรบ้างที่ต้องนำเสนอ เพื่อให้ทุกคนสามารถนำเสนอได้อย่างมีคุณภาพในเวลาที่จำกัด
- จัดรูปแบบการนำเสนอใหม่ (ถ้าเป็นไปได้): พิจารณาว่ามีวิธีนำเสนอแบบอื่นที่ดีกว่าการนำเสนอทีละคนหรือไม่ เช่น
1. การนำเสนอแบบกลุ่มย่อย (Breakout Sessions): แบ่งกลุ่มศึกษานิเทศก์ออกเป็นกลุ่มย่อยๆ แล้วให้แต่ละกลุ่มนำเสนอต่อกรรมการกลุ่มย่อย ทำให้ใช้เวลาโดยรวมน้อยลง
2. การนำเสนอแบบโปสเตอร์ (Poster Presentation): ให้แต่ละคนจัดทำโปสเตอร์สรุปงาน PA ของตัวเอง แล้วให้ผู้ประเมินเดินดูและซักถามเป็นรายบุคคล ซึ่งจะช่วยลดความตึงเครียดและใช้เวลาได้ยืดหยุ่นกว่า
3. ให้ผู้เข้าร่วมมีส่วนร่วมในการออกแบบกระบวนการ: ในการประเมินครั้งหน้า อาจลองให้กลุ่มศึกษานิเทศก์เข้ามามีส่วนร่วมในการออกแบบตารางเวลาหรือรูปแบบการนำเสนอ เพื่อให้ทุกคนรู้สึกเป็นเจ้าของกระบวนการและพร้อมที่จะปฏิบัติตามมากขึ้น
การใช้ "คำถามสะท้อนคิด" ไม่ใช่แค่การตอบคำถาม แต่คือการปลดล็อกศักยภาพในการเรียนรู้และแก้ปัญหาอย่างแท้จริง ซึ่งจะช่วยให้เราและทีมสามารถสร้างกระบวนการทำงานที่ดีขึ้นได้อย่างต่อเนื่องครับ
ความคิดเห็น
แสดงความคิดเห็น