การออกแบบระบบวิเคราะห์การเรียนรู้ (Learning Analytics) ให้สอดคล้องกับการใช้งานในบริบทของสถานศึกษาไทยและการนิเทศของ ก.ต.ป.น.
การออกแบบระบบวิเคราะห์การเรียนรู้ (Learning Analytics) ให้สอดคล้องกับการใช้งานในบริบทของสถานศึกษาไทยและการนิเทศของ ก.ต.ป.น.
ความหมายของ Learning Analytics
Learning Analytics (การวิเคราะห์การเรียนรู้) คือกระบวนการ เก็บ รวบรวม วิเคราะห์ และตีความข้อมูลเกี่ยวกับผู้เรียนและบริบทการเรียนรู้
เพื่อทำความเข้าใจและปรับปรุงการเรียนการสอนให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น
การออกแบบ Learning Analytics จึงไม่ใช่แค่การใช้เทคโนโลยีหรือโปรแกรม แต่คือการสร้าง “ระบบการคิดและการทำงาน” ที่เชื่อมโยงระหว่าง
ข้อมูล → การวิเคราะห์ → การตัดสินใจเพื่อพัฒนา
5 ขั้นตอนของการออกแบบ Learning Analytics
ขั้นตอน/ จุดเน้น /คำถามสำคัญ/ เครื่องมือที่ใช้ได้
1. กำหนดเป้าหมาย (Define Goals) /ระบุว่าต้องการติดตามหรือปรับปรุงพฤติกรรม/ผลลัพธ์ด้านใด/ เราต้องการพัฒนาด้านใด เช่น ทักษะการอ่าน การมีส่วนร่วม การเข้าเรียน/แผนการสอน, Curriculum Map
2. ระบุแหล่งข้อมูล (Identify Data Sources)/ ตัดสินใจว่าจะเก็บข้อมูล/จากแหล่งใดบ้าง มีข้อมูลใดอยู่แล้ว และต้องเก็บเพิ่มจากที่ใด/ คะแนน, ข้อมูล LMS, แบบสอบถาม, การสังเกต
3. ออกแบบตัวชี้วัดและโมเดลข้อมูล (Build Data Model & Metrics) /สร้างตัวชี้วัดที่สะท้อนความก้าวหน้าการเรียนรู้ /ตัวชี้วัดใดบ่งบอกว่าผู้เรียน “ก้าวหน้า” หรือ “ต้องการความช่วยเหลือ”?/ ค่า Effect Size, ดัชนีการมีส่วนร่วม, กราฟความก้าวหน้า
4. วิเคราะห์และสร้างภาพข้อมูล (Visualize & Analyze) /แสดงผลข้อมูลให้เข้าใจง่ายและนำไปใช้ได้/ แนวโน้มใดที่เห็นได้จากข้อมูล?/ Dashboard, Power BI, Google Data Studio
5. แปลผลและนำไปใช้ (Interpret & Act) /ใช้ผลการวิเคราะห์เพื่อวางแผนปรับปรุงการสอน_ ข้อมูลนี้บอกอะไร และเราจะพัฒนาผู้เรียนอย่างไรต่อไป? /PLC, Feedback Report, แผนการสอนรายบุคคล
ตัวอย่างการออกแบบ Learning Analytics: การพัฒนาทักษะการอ่านเชิงวิเคราะห์
องค์ประกอบ /ตัวอย่างการออกแบบ
เป้าหมาย (Goal) พัฒนาความเข้าใจการอ่านเชิงวิเคราะห์ของนักเรียน ม.3
/แหล่งข้อมูล (Data Sources) คะแนนก่อน–หลังเรียน, ผลแบบฝึกหัดออนไลน์, เวลาเข้าระบบ, การให้ข้อเสนอแนะจากเพื่อน
ตัวชี้วัด (Metrics) / ค่า Effect Size, ร้อยละของการพัฒนา, ความถี่การเข้าร่วมกิจกรรมภาพข้อมูล (Visualization) Dashboard แสดงเส้นพัฒนาการของนักเรียนรายบุคคลและค่าเฉลี่ยกลุ่ม
การนำผลไปใช้ (Action) / ระบุนักเรียนที่มีพัฒนาการต่ำ → วางแผนติวเฉพาะกลุ่ม + ให้ Feedback รายบุคคล
หลักการสำคัญของการออกแบบ Learning Analytics
1. ชัดเจนในเป้าหมาย (Purpose-driven) เริ่มจากคำถามทางการเรียนรู้ เช่น “นักเรียนเข้าใจบทเรียนแค่ไหน?” หรือ “กิจกรรมนี้ช่วยเพิ่มแรงจูงใจหรือไม่?”
2. โปร่งใสและมีจริยธรรม (Ethical & Transparent) ปกป้องข้อมูลส่วนบุคคลของผู้เรียน และใช้ข้อมูลอย่างเหมาะสม
3. เข้าใจง่ายสำหรับครู (Teacher-friendly) Dashboard ควรแสดงข้อมูลที่ครูใช้ตัดสินใจได้จริง ไม่ซับซ้อน
4. พัฒนาได้ต่อเนื่อง (Iterative Improvement) ปรับปรุงระบบตามผลการใช้งานจริงในแต่ละภาคเรียน
5. เชื่อมโยงกับการสอน (Pedagogical Integration) ข้อมูลต้องช่วยให้ครู “ปรับการสอน” ไม่ใช่แค่ “รายงานผล”
ประเภทของข้อมูลที่ควรรวบรวม
ประเภทข้อมูล /ตัวแปรตัวอย่าง/ จุดประสงค์
ข้อมูลพื้นฐาน (Demographic)/ ระดับชั้น, เพศ, การมาเรียน /เข้าใจบริบทของผู้เรียน
ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน (Academic Performance) /คะแนนสอบ, ค่าเฉลี่ย, Effect Size /วัดพัฒนาการทางวิชาการ
พฤติกรรมการเรียนรู้ (Behavioral) การเข้า LMS, การมีส่วนร่วมในชั้น ประเมินความมีส่วนร่วม
เจตคติ/แรงจูงใจ (Affective)/ แบบสอบถามความพึงพอใจ, ทัศนคติ เข้าใจภาวะอารมณ์และแรงขับ
การสะท้อนผล (Feedback & Reflection) ความคิดเห็นครู–เพื่อน, /บันทึก PLC ข้อมูลเชิงคุณภาพเพื่อพัฒนา
การบูรณาการกับ Effect Size และการนิเทศของ ก.ต.ป.น.
เมื่อเชื่อม Learning Analytics เข้ากับ Effect Size เราจะสามารถเห็นได้ทั้ง “สิ่งที่เกิดขึ้น” และ “ความแรงของผลการเปลี่ยนแปลง” เช่น
ตัวชี้วัด /แหล่งข้อมูล/ วิธีวัด /การตีความ
- การพัฒนาทักษะการอ่าน/ คะแนนก่อน–หลัง/ Effect Size = 0.45 /มีการพัฒนาในระดับปานกลาง
- การเข้าร่วมกิจกรรมออนไลน์/ LMS log/ เฉลี่ย 5 ครั้ง/สัปดาห์/ แสดงถึงการมีส่วนร่วมสูง
- ความถี่ในการให้ Feedback /การสังเกตครู 3 ครั้ง/สัปดาห์/มีการสะท้อนผลอย่างต่อเนื่อง
ข้อมูลเหล่านี้สามารถแสดงบน Learning Analytics Dashboard สำหรับ การนิเทศของ ก.ต.ป.น.
เพื่อให้เห็นภาพรวมทั้งเชิงปริมาณ (Effect Size) และเชิงคุณภาพ (Feedback/Reflection)
สูตรสรุปแนวคิด
Learning Analytics Design = เป้าหมายทางการเรียนรู้ + แหล่งข้อมูล + ตัวชี้วัดที่มีความหมาย + การวิเคราะห์และแสดงผล + การนำผลไปใช้จริง
ความคิดเห็น
แสดงความคิดเห็น