มหาวิทยาลัยใน Coffe Shop

        "หนูอ่านแล้วหนูชอบมากเลยค่ะ " 

บาริสต้ากล่าว

        " อ่านไม่ยาก อยากติดตามไปเรื่อย ๆ จนจบ ไม่สั้นไปไม่ยาวไป..." อีกคนพูด ในขณะที่อีกสองคนก็คุยกันถึงเรื่องการทำงานของ AI 

         ทั้งหมดที่บาริสต้าเอ่ยถึง เป็นผลสะท้อนจากการที่พวกเขาได้อ่านบทความเรื่อง..." เมื่อบาริสต้ากลายเป็นนักบำบัด ฯ  "

          ร้านกาแฟไม่ใช่ร้านที่ขายเฉพาะกาแฟ แต่กลายเป็นสถานที่เปิดให้ผู้คนหลากหลายได้เข้ามาพบปะ พูดคุย นัดหมายการงาน แม้กระทั่งเป็นสถานที่ทำงานของหลายคน (Work Space) กลายเป็นชุมชนแห่งการเรียนรู้ที่ สอดคล้องกับความหมายดั้งเดิมของคำว่า "มหาวิทยาลัย" 

          มหาวิทยาลัย มาจากคำว่า universitus ในวลีภาษาละตินว่า "universitus" magistrorum et shcolarium ซึ่งหมายถึง ชุมชนของครูและนักเรียน ซึ่งสื่อความหมายว่ามหาวิทยาลัยคือ องค์รวม เป็นองค์รวมที่จิตใจถูกสร้างขึ้นจากการเผชิญกับความคิดอันกว้างใหญ่และขัดแย้งโดยสิ้นเชิง( Sherry Ning, 2025) 

          วัฏจักรของการบำเพ็ญเพียร ที่ขับเคลื่อนกลไกเชิงธุรกิจของร้านกาแฟ ที่เชื่อมโยงความจริงสามประการเข้าด้วยกัน:

          1. ​การเริ่มต้นด้วยการกระทำ (Practicus): คือการตัดสินใจลงมือทำอย่างสม่ำเสมอ (เช่น การทวนชื่อลูกค้าทุกราย) เพื่อไม่ให้ยอมแพ้ต่อแรงต้าน

          2. ​การชี้นำด้วยข้อมูล (Religere): คือการตรวจสอบ (เช่น การทวนชื่อ) เพื่อให้การกระทำนั้นถูกต้องแม่นยำและสอดคล้องกับระเบียบสูงสุด

          3. ​การเกิดผลลัพธ์คือ ความสงบในใจ (ศาสนะ): เมื่อการยืนยันตัวตนสำเร็จ บาริสต้าก็นำกาแฟพร้อมเสิร์ฟถึงที่อย่างรวดเร็ว งานของเธอบรรลุผล (ศาสนะ) แล้ว

           วัฏจักรดังกล่าวก็ไม่ต่างจากกระบวนการ PDCA (วางแผน, ลงมือทำ,ตรวจสอบ,และปรับปรุง)  ที่นิยมใช้ในการขับเคลื่อนระบบการศึกษาในปัจจุบัน 

           แม้กระทั่ง การขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ของชาติ...

     "อย่าเดินทางเร็วเกินกว่าที่เทวดาผู้พิทักษ์จะตามทัน" (แม่ชีเทเรซา) 

      

      การใช้ AI เพื่อ "ทำให้การเรียนรู้ง่ายขึ้น" ดูเหมือนเป็นการลบล้างจุดประสงค์ของการเรียนรู้ ซึ่งก็คือการให้ความรู้แก่จิตใจและทำให้นักเรียนเบี่ยงเบนไปจากการฝึกเป็นผู้เรียนรู้ขั้นเริ่มต้น  (เหมือนนักศึกษาปีหนึ่ง) 

       จุดประสงค์ดั้งเดิมของการศึกษาคือ askesis - การฝึกวินัย การต่อสู้ การอดทนต่อความยากลำบากโดยสมัครใจเพื่อแสวงหาความสูงส่ง

       คำว่า "askesis" ในภาษากรีกยังหมายถึง "นักพรต" ซึ่งหมายถึงบุคคลที่ปฏิเสธความสุขสบายเพื่อแสวงหาชีวิตที่สูงขึ้น นี่คือเป้าหมายที่แท้จริงของการศึกษา: การเปลี่ยนแปลง ไม่ใช่การสะสม

       แต่สำหรับผู้ที่เห็นศักยภาพของ AI ที่มีต่อการเรียนรู้ได้อธิบายว่า AI สามารถปรับแต่งการสอนให้เหมาะสมกับผู้เรียนแต่ละคนและปรับตัวให้เข้ากับความต้องการเฉพาะบุคคล ขณะคอยช่วยเหลือผู้เรียนในระหว่างที่พวกเขากำลังศึกษาอยู่ สิ่งที่น่าทึ่งยิ่งกส่านั้นคือ เทคโนโลยีนี้ ยังช่วยพัฒนาทักษะการคิดวิเคราะห์ของผู้เรียนผ่านการตั้งคำถามแบบโสเครติสอีกด้วย (Soratic Learning) - Salam Khan 

       ความเห็นที่ดูเหมือนขัดแย้งกันข้างต้นนี้ ไม่ต่างอะไรกับการเรียนรู้ในวัฏจักรของการบำเพ็ญเพียรในร้านกาแฟ ที่ต่างมอบความไว้วางใจกันด้วยคำถามซ้ำๆ ระหว่างลูกค้ากับบาริต้า 

       เป็นการสนทนาแบบโสเคติส (Socretic Dialogue) ที่ใช้กันในยุคที่ยังอาจนึกไม่ถึงว่า จะมี AI ในวันนี้ 

       

       การสะท้อนผลการอ่านบทความเรื่อง..." อเมริกาโน่กับคำถามซ้ำๆ" ของบรรดาบาริสต้า ก็คือ การทำความเข้าใจและการปรับปรุงการทำงานอย่างเป็นระบบ (Reflective) เป็นกระบวนการทบทวนและวิเคราะห์ประสบการณ์การทำงานอย่างมีวิจารณญาณ เพื่อเรียนรู้และพัฒนาตนเองอย่างต่อเนื่อง ที่มีสอนกันในมหาวิทยาลัยนั่นเอง...