ภาวะผู้นำระบบ (System leadership) Ep.2

        ในส่วนกลาง ผู้นำระบบทำงานที่กระทรวงของรัฐบาลกลาง ระดับชาติ หรือระดับรอง และในหน่วยงานดำเนินงานด้านการศึกษา

      

          ในส่วนท้องถิ่น ขึ้นอยู่กับการจัดการด้านการบริหาร ผู้นำระบบอาจเป็นเจ้าหน้าที่ระดับเขต หัวหน้างาน ซึ่งปฏิบัติงานในระดับบริหารที่ใกล้กับโรงเรียนมากที่สุด ผู้นำระบบจะเป็นผู้ตัดสินใจเกี่ยวกับการจัดสรรทรัพยากร การจัดการทรัพยากร และการสนับสนุนด้านการเรียนการสอน ผู้นำระบบจะต้องมีทักษะการสื่อสารและการแก้ปัญหาที่มีประสิทธิภาพ และต้องมีความสามารถในการมีส่วนร่วมกับผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในโรงเรียน

           เจ้าหน้าที่การศึกษาทุกคนจะเป็นผู้นำที่มีศักยภาพได้เมื่อพวกเขาผลักดันการปรับปรุงการศึกษา เช่นเดียวกับผู้อำนวยการโรงเรียน ผู้นำระบบจะกำหนดความคาดหวัง นำการสอนและการเรียนรู้ (โดยให้การสนับสนุนด้านการเรียนการสอนแก่โรงเรียน) ส่งเสริมการทำงานร่วมกัน และพัฒนาบุคลากร รายละเอียดดังต่อไปนี้...

บทบาทหน้าที่และการปฏิบัติของผู้นำระบบ (System leader's functions and practices)

หน้าที่ 1. กำหนดความคาดหวัง

หน้าที่ (Functions) 

         1. กำหนดวืสัยทัศน์และเป้าหมาย

             ร่วมกันในการริ่เริ่มนโยบาย

         2. รับประกันว่า มีการดำเนินการ

             ตามนโยบายอย่างสอดคล้อง

             กัน

          3. ตัดสินใจโดยอิงตามหลักฐาน

การปฏิบัติ (Practices) 

           1. พัฒนาและสื่อสารวิสัยทัศน์ที่

               โปร่งใส ครอบคลุม

           2. ระบุเป้าหมาย ลำดับความ

               สำคัญและค่านิยมของระบบ

           3. วางแนวทางไว้ในแผน

                ระเบียบและ ขั้นตอน

           4. จัดสรรทรัพยากรให้

                สอดคล้องกับเป้าหมายและ

                ความต้องการของนโยบาย

           5. กำหนด มอบหมาย ตีความ

                และใช้ข้อมูล เพื่อแจ้งการ

                ตัดสินใจ

           6. ส่งเสริมความร่วมมือในการ

               ตีความและใช้ข้อมูล

หน้าที่ 2 : มุ่งเน้นการเรียนรู้

หน้าที่ (Functions) .

            1. ส่งเสริมการวางแนวทาง

            2. การติดตามและประเมินผล

การปฏิบัติ (Practices)

            1. รับประกันว่าเป้าหมายตรง

                 กับหลักสูตรการสอน สื่อและ

                 การประเมิน

             2. กำหนดและติดตาม

                 วัตถุประสงค์ร่วมกับหน่วย

                 งานท้องถิ่นและผู้นำโรงเรียน

             3. ตรวจสอบหน่วยงานท้องถิ่น

                 และโรงเรียน ให้พวกเขารับ

                 ผิดชอบต่อวัตถุประสงค์และ

                 ให้การสนับสนุนเมื่อผลลัพธ์

                 ไม่ตรงตามที่คาดหวัง

หน้าที่ 3 : ส่งเสริมการทำงานร่วมกัน

หน้าที่ (Function) 

                 - ช่วยให้ข้อมูลใหลเวียน

การปฏิบัติ (Practices)

                 - ส่งเสริมการสื่อสารแบบ 2

                   ทางที่เปิดกว้าง เข้าถึงได้

                   และร่วมมือกับหน่วยงาน

                   ท้องถิ่นและโรงเรียน 

หน้าที่ 4 : การพัฒนาบุคลากร

หน้าที่ (Function)

                 - พัฒนาความสามารถ

                   บุคลากร

การปฏิบัติ (Practice)

                 - พัฒนาศักยภาพมอบโอกาส

                   ทางวิชาชีพ ให้กับหน่วย

                   งานท้องถิ่นและเจ้าหน้าที่

                   โรงเรียน

Source: GEM Report team, based on Anderson and Young (2018), Crouch and Destefano (2017), and Leithwood (2013).

                  

ผู้นำระบบจำเป็นต้องกำหนดความคาดหวังด้านคุณภาพและความเท่าเทียม (System leader's need to set expectations for quality and equity)

       การปฏิรูปการศึกษาคือ การออกแบบเพื่อให้ตอบสนองต่อปัญหาการศึกษาและสังคม ด้วยการคิดใหม่ สร้างเป้าหมายใหม่ (Rethinking and realigning education goals)

       แต่เรื่องเหล่านี้ยังขึ้นอยู่กับความเชื่อบางประการเกี่ยวกับวิธีการที่จะทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของระบบการศึกษาด้วย..

       ในประเทศไทย นโยบานด้านการศึกษาเป็นผลลัพธ์ที่เกิดจากควสมคิดสำเร็จรูป "พร้อมส่งมอบ"ของนักวิชาการ (Technocrat) มากกว่านโยบายทางการเมือง โดยข้าราชการระดับสูงจะร่วมมือกับผู้มีส่วนได้ส่วนเสียอื่น ๆ เพื่อออกแบบนโยบายและการปฏิรูป ซึ่งนักการเมืองอาจเลือกใช้ตามวาระและการจัดลำดับความสำคัญของพวกเขา (Yavaprahas, 2018) 

       ผู้นำระบบสามารถมีส่วนสนับสนุนในการปรับปรุงประสิทธิภาพของระบบโรงเรียนและนักเรียนได้ เมื่อพวกเขาม้นใจว่า องค์กรมีความสอดคล้องกับเป้าหมายและภารกิจที่ชัดเจน

        ผู้นำที่มีประสิทธิผลไม่ได้มุ่งเน้นที่คุณภาพเฉพาะ ในแง่ของประสิทธิภาพของนักเรียนและโรงเรียนในแง่ของการวัดผลการเรียนรู้เท่านั้น แต่ยังรวมถึงความเท่าเทียมและการรวมกันเป็นหนึ่ง (Anderson and Young, 2018) 

        ผู้นำในระบบท้องถิ่น (เขตพื้นที่การศึกษา) สามารถมีบทบาทนำ ในการบรรลุเป้าหมายได้เช่นกัน เมื่อพวกเขาเป็นส่วนหนึ่งของวิสัยทัศน์ร่วมกันในการปรับปรุงการศึกษา (Mundy et al., 2024) 

        สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาที่โดดเด่นแห่งหนึ่ง พบวิธีแก้ปัญหาอย่างเป็นทางการและไม่เป็นทางการ เพื่อจัดการกับครูที่ขาดงาน โดยนักการเมือง เขตพื้นที่การศึกษาและสหภาพครูร่วมกันแก้ปัญหาเหล่านี้ รวมถึงการหักเงินเดือนครูที่ขาดงานด้วย (Ampratwum et al., 2019)

        ผู้นำท้องถิ่น (Local leaders) มีแนวโน้มที่จะมีส่วนสนับสนุนในการปรับปรุงผลลัพธ์ทางการศึกษา เมื่อพวกเขามีส่วนร่วมในการออกแบบและการนำนโยบายไปปฏิบัติ 

        ความเป็นอิสระควบคู่ไปกับการสนับสนุนทางการเมือง การพัฒนาวิชาชีพและแรงจูงใจสำหรับเจ้าหน้าที่การศึกษา ได้ทำหน้าที่เป็นต้นแบบให้กับเทศบาลอื่น ๆ ภายในรัฐ (Mundy et al., 2024) 

       อย่างไรก็ตาม จำเป็นต้องมีกลไกการตรวจสอบที่เข้มแข็ง เพื่อป้องกันไม่ให้เจ้าหน้าที่รัฐบาลท้องถิ่น ที่มีอำนาจปกครองตนเอง ยักยอกทรัพยากรสาธารณะ 

       ความก้าวหน้าในอาชีพการงาน ยึดตามเกณฑ์ที่กำหนดไว้ล่วงหน้าและมีความเป็นกลาง สามารถกำจัดการทุจริตได้ ในกรณีที่ไม่มีระบบความก้าวหน้าในอาชีพการงานที่มีโครงสร้าง การเลื่อนตำแหน่งอาจได้รับอิทธิพล จากเครือข่ายบุคคลด้วยเช่นกัน...

       การขาดความโปร่งใสในการสรรหาเจ้าหน้าที่การศึกษาเป็นสาเหตุและผลของการติดสินบน (Kirya, 2019) 

การจัดแนวทางระหว่างการออกแบบนโยบายและการนำไปปฏิบัติเป็นสัญญาณของความเป็นผู้นำ  

(Alignment between policy and Implementation is a sign of leadership)

       การรับประกันความสอดคล้องคือ กุญแจสำคัญสำหรับการดำเนินการปฏิรูปที่ประสบความสำเร็จ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการจัดแนวทางระหว่างเป้าหมายและวิธีการ (Goals and means) (Stern et.al., 2022) เจ้าหน้าที่ผู้นำระบบ ต้องคิดอย่างระมัดระวังว่า จะเสนอแนวทางดำเนินการ เพื่อช่วยให้ประสบควสมสำเร็จตามวัตถุประสงค์อย่างไร (Mundy et al., 2024) และสื่อสารเหตุผลของการแทรกแซงระบบการศึกษาให้ผู้อื่นทราบ เพื่อให้สามารถนำแนวทางนั้นมาใช้ภายในองค์กรและปฏิบัติตามได้อย่างเต็มที่ (IIEP, 2024) 

       การแบ่งปันค่านิยม (Shared Values) สารถประกันความสอดคล้องและความรับผิดชอบในระบบได้ (Lavy, 2022) ความสำเร็จ เป็นผลมาจากบรรทัดฐานและค่านิยม (Norms and values) ที่นำมาใช้ภายในองค์กร เพื่อส่งเสริมการศึกษาที่มีคุณภาพ ซึ่งทั้งหมดนี้ถูกกำหนดโดยรัฐบาลกลาง (London and Duong, 2023) 

        ความเป็นผู้นำของระบบอาจถูกจำกัดเนื่องจากขาดการวางแนวทางและแรงจูงใจที่ชัดเจนในการดำเนินการเพื่อบรรลุเป้าหมายร่วมกัน เช่น เจ้าหน้าที่ที่เน้นให้ปฏิบัติตามเพียงเพราะจุดประสงค์ของตนเอง (Levy, 2022) 

        นอกเหนือจากความสามารถของแต่ละบุคคลแล้ว ปัจจัยด้านองค์กรและสถาบันสามารถท้าทายการจัดแนวภายในระบบได้ (IIEP, 2022) ความคลุมเครือในการกระจายงานระหว่างระดับรัฐบาลเป็นอุปสรรคต่อการดำเนินการอย่างมีประสิทธิผล (Rasul et.al., 2018) การขาดความเข้าใจในบทบาทของหน่วยงานเหล่านี้มีความสัมพันธ์เชิงลบกับผลการเรียนรู้ของโรงเรียนในเขตพื้นที่ของตน (Ademan and Lemos, 2021). 

       รัฐบาลหลายแห่งมองว่าศักยภาพที่จำกัดของการบริหารสาธารณะเป็นอุปสรรคต่อการปฏิรูปการศึกษา ดังนั้น รัฐบาลจึงทดลองใช้โครงสร้างสถาบันใหม่เพื่อสนับสนุนหรือหลีกเลี่ยงการปฏิรูประบบการบริหารสาธารณะ (Heyter and Morales, 2023) การตรวจสอบการดำเนินการดังกล่าวของรัฐบาลใน 20 ประเทศแสดงให้เห็นว่าการดำเนินการดังกล่าวไม่ได้ช่วยปรับปรุงประสิทธิภาพของภาคสาธารณะ (Overman and van Thiel, 2016)