การสร้าง “ปราสาททางปัญญา” (Castel of Wisdom) เพื่อแก้ปัญหา 0–ร–มส ในห้องเรียน

การสร้าง “ปราสาททางปัญญา” (Castel of Wisdom) เพื่อแก้ปัญหา 0–ร–มส ในห้องเรียน

ฉบับกระชับ–ปฏิบัติได้จริง ผสาน PHANOMRUNG Model

ตอนที่ 1: เริ่มจากการลงมือทำ (Action First) – 4 ขั้นตอนหลัก

       มุ่งแก้ปัญหา “0–ร–มส” ด้วยการออกแบบการเรียนรู้ร่วมกันแบบหมู่คณะ เน้นการเห็นของจริงในห้องเรียนก่อน แล้วจึงค่อยยกระดับเป็นปราสาททางปัญญา

      ขั้นตอนที่ 1 : เห็นปัญหาอย่างเป็นระบบ (Problem Scan)

      ครู–นักเรียน–นิเทศ ร่วมกันสำรวจปรากฏการณ์ 0–ร–มส เช่น

• ห้องไหนมีปัญหามากที่สุด

• นักเรียนกลุ่มเสี่ยงคือใคร

• สาเหตุที่ “มองเห็นได้” ในห้องเรียน เช่น ไม่กล้าถาม, ทำงานไม่ทัน, ขาดทักษะพื้นฐาน

บทบาทนักเรียน:

✓ ร่วมสะท้อนว่าตัวเองเรียนรู้แบบไหนติดขัดตรงไหน

✓ เป็นเจ้าของข้อมูลของตนเอง เช่น เป้าหมาย, จุดอ่อน, จุดแข็ง

      ขั้นตอนที่ 2 : ออกแบบแนวทางแก้ร่วมกัน (Co-Design for Learning)

      ครูไม่ออกแบบคนเดียว แต่ให้ทั้งทีม—รวมทั้งนักเรียน—เป็น “สถาปนิกประสบการณ์การเรียนรู้”

เครื่องมือที่ใช้ได้ เช่น

• Lesson Sketch / Flow-based Lesson

• แผนการเรียนรู้รายบุคคลแบบ Short Cycle

• ระบบเพื่อนช่วยเพื่อน

บทบาทนักเรียน:

✓ เสนอไอเดียว่าอยากเรียนแบบไหน

✓ ร่วมกำหนดกติกาห้องเรียน

✓ เป็นผู้ให้ Feedback ต่อครูและเพื่อน

      ขั้นตอนที่ 3 : ลงมือทำในชั้นเรียนจริง (Classroom Execution & Micro-Improvement)

      ทีมครูทดลองใช้แนวทางตามที่ออกแบบร่วมกัน และปรับแบบเร็ว (Micro-improve) ทุกสัปดาห์ เช่น

• วงกลมถาม–ตอบ 3 นาที

• การบ้านแบบ “สั้นแต่ได้ผล”

• บทเรียนย่อย 15 นาที

• โจทย์ฝึกคิดคู่

บทบาทนักเรียน:

✓ ทดลองใช้เครื่องมือสะท้อนตนเอง (Self-check)

✓ รายงานการเรียนของตัวเองผ่าน journal / exit ticket

✓ บอกครูว่า “อะไรเวิร์ก–อะไรไม่เวิร์ก”

      ขั้นตอนที่ 4 : ติดตามผล–สะท้อน–ยกระดับ (Reflection to Wisdom)

      เมื่อเห็นผลลัพธ์จริงในห้องเรียนแล้ว จึงค่อยดึงเข้าสู่ “ระดับปราสาททางปัญญา” ผ่านคำถามใหญ่ เช่น

• สิ่งที่เราทำช่วยลดทุกข์ให้นักเรียนอย่างไร?

• อะไรคือ “คุณค่าแท้” ของวิชาที่เราสอน?

• ครู–นักเรียนได้เติบโตทางจิตใจอย่างไร?

ตอนที่ 2: บูรณาการ PHANOMRUNG Model เข้ากับทั้ง 4 ขั้นตอน

      PHANOMRUNG Model ทำหน้าที่ “ยกระดับการปฏิบัติให้เป็นปัญญา” โดยไม่แยกจากการทำงานประจำ

องค์ประกอบ PHANOMRUNGเชื่อมกับขั้นตอนปฏิบัติ

      P – Problem Clarity ความชัดของปัญหาใช้ในขั้นที่ 1 สำรวจ 0–ร–มส แบบไม่โทษใคร

      H – Human-Centered ยึดผู้เรียนเป็นศูนย์กลางขั้นที่ 2 ให้นักเรียนเป็นสถาปนิกประสบการณ์

      A – Authentic Action การลงมือทำของจริงขั้นที่ 3 ทดลอง–ปรับ–ทดลอง

      N – Network Wisdom ปัญญาหมู่ครู–นิเทศ–นักเรียนร่วมคิด ไม่ใช่ทำคนเดียว

      O – Observation การเห็นของจริงใช้ Observation Sheet ในห้องเรียน

      M – Measurement for Growth วัดเพื่อเติบโตใช้ Growth Rubrics 4 ระดับ

      R – Reflection การสะท้อนตัวตนขั้นที่ 4 ถอดบทเรียน

      U – Unity of Purpose ความหมายร่วมทำให้ทีมครูเชื่อมใจ–เชื่อมเป้าหมาย

      N – Noble Mindset จิตที่ยกระดับเปลี่ยนงานที่เหมือน “ภาระ” ให้กลายเป็น “คุณค่า”

      G – Going Forward เดินหน้าต่อเนื่องวงรอบพัฒนา 30 วัน / 45 วัน / 60 วัน 

Flow Theory  - มิฮาลี ซีซิคเซนท์มิฮาลี

              "บิดาแห่งการไหล"

ตอนที่ 3: สะพานเชื่อมจาก “ศาสนะ” → “การเติบโตที่จับต้องได้จริง”

      เพื่อให้เป้าหมายสูงส่ง (ลดทุกข์–สร้างปัญญา) เชื่อมกับพฤติกรรมที่วัดได้จริง เลยใช้ Growth Rubrics 4 ระดับ ดังนี้

ระดับ 1 : ตัวเลขพื้นฐาน

✓ จำนวนนักเรียนติด 0–ร–มส ลดลงตามเป้าหมาย

→ วัดผลที่จับต้องได้ระดับโรงเรียน

ระดับ 2 : พฤติกรรมในห้องเรียน

✓ นักเรียนกล้ายกมือถาม–แสดงความคิดเห็นมากขึ้น

→ สะท้อนว่าห้องเรียนปลอดภัยและเปิดพื้นที่เรียนรู้จริง

ระดับ 3 : การเข้าใจตนเอง (Self-understanding)

✓ นักเรียนวิเคราะห์ปัญหาการเรียนของตนเองได้

→ เริ่มเกิดปัญญา “รู้ตน” เป็นรากของคุณธรรมและวินัย

ระดับ 4 : การเกิดนวัตกรรม

✓ ครูที่ทำงานร่วมกันเริ่มสร้างวิธีสอนใหม่ ๆ

→ ปราสาททางปัญญาเริ่มเป็นรูปเป็นร่างบนฐานของปัญญาหมู่

สรุปย่อสุดท้าย

      แนวคิดนี้ทำให้ “ปราสาทพนมรุ้ง” ไม่ใช่อดีตที่ห่างไกล แต่คือ แบบจำลองของการสร้างงานยิ่งใหญ่จากการร่วมแรงร่วมใจของคนจำนวนมาก

ครูกับนักเรียนจึงสามารถร่วมกัน

      • เห็นปัญหา

      • ออกแบบ

      • ลงมือทำ

      • สะท้อน

      จนกลายเป็น “ปราสาททางปัญญา” ในห้องเรียนจริง ที่ลดปัญหา 0–ร–มส และสร้างการเติบโตทั้งด้านวิชาการและด้านจิตใจไปพร้อมกัน

ส่วนที่ 2 Growth Rubrics 4 ระดับ

      ด้านล่างคือ ตาราง Growth Rubrics 4 ระดับ ในรูปแบบที่ครู–ศึกษานิเทศก์–นักเรียนสามารถนำไปใช้ได้ทันที ทั้งในการติดตาม 0–ร–มส, พัฒนาห้องเรียน, และสะท้อนผลหลังสอน (ออกแบบให้กระชับ ใช้ภาษาง่าย ประเมินได้ทั้งรายชั้น–รายห้อง–รายบุคคล)

Growth Rubrics 4 ระดับ (พร้อมใช้งาน)

วัตถุประสงค์: เป็นเครื่องมือวัด “การเติบโต” ของนักเรียน และ การเปลี่ยนแปลงของห้องเรียนตามกระบวนการสร้างปราสาททางปัญญา

ตาราง Rubrics

ระดับการเติบโตคำอธิบายพฤติกรรมที่สังเกตได้จริงหลักฐานที่ใช้ประเมินความหมายเชิงจิตวิญญาณ / PHANOMRUNG

ระดับ 1 ตัวเลขพื้นฐาน (Basic Outcomes) ปัญหา 0–ร–มส ลดลงตามเป้าหมาย หรือมีแนวโน้มดีอย่างต่อเนื่อง• ส่งงานครบขึ้น

       สอบผ่านมากขึ้น

       มีส่วนร่วมในชั้นเรียนมากขึ้นเล็กน้อย• บันทึกคะแนน

       จำนวนงานที่ส่ง

       รายงานสรุปผลรายชั้นเรียน

Measurement (M) — การวัดเพื่อการเติบโต ไม่ใช่การลงโทษ

ระดับ 2 พฤติกรรมการเรียนรู้ (Learning Behaviors)

       นักเรียนเริ่มมีความมั่นใจ เริ่มกล้าแสดงออกในห้องเรียน• กล้ายกมือถาม / ตอบ

        ทำงานกลุ่มได้ดีขึ้น

        ตั้งใจฟังและทำงานต่อเนื่อง• บันทึก Observation

       แบบประเมินพฤติกรรมรายสัปดาห์

       Feedback จากเพื่อน

Human-Centered (H) — ห้องเรียนปลอดภัย นักเรียนกล้าเติบโต

ระดับ 3 การเข้าใจตนเอง (Self-understanding)

       นักเรียนเริ่มรู้ว่าตนเรียนแบบไหน ถนัดอะไร อะไรคือจุดอ่อน• วิเคราะห์สาเหตุที่ทำให้เรียนไม่ทันได้

       ตั้งเป้าหมายรายสัปดาห์ของตัวเองได้

       ขอความช่วยเหลือเมื่อจำเป็น• Self-Reflection Journal

       Exit Ticket รายสัปดาห์

       การสนทนาแบบ One-on-One

Reflection (R) — เกิดปัญญาระดับรู้ตน ซึ่งเป็นรากของวินัย

ระดับ 4 นวัตกรรมการเรียนรู้ (Learning Innovation)

       ครู–นักเรียนร่วมกันสร้างแนวทางเรียนรู้ใหม่ ๆ จากการแก้ปัญหา• ครูคิดกิจกรรมใหม่ ๆ จากข้อมูลจริงในห้องเรียน

       นักเรียนเสนอไอเดียกิจกรรมเอง

       เกิด Best Practices ใหม่ในชั้นเรียน• ชุดกิจกรรมใหม่

       Clip การสอน / ภาพบันทึก

       รายงาน Reflection ของทีมครู

Network Wisdom (N) — ปัญญาหมู่ และการร่วมสร้าง “ปราสาททางปัญญา” ส่วนนี้คือ ยอดปราสาท 

คู่มือใช้งานแบบย่อ (ใช้ได้ทันที)

      1) ประเมินรายสัปดาห์ / รายหน่วย

           ครูเลือกกลุ่มนักเรียน 5–10 คน (หรือทั้งห้อง)

          ใช้พฤติกรรมในตารางเป็นตัวชี้วัด

          ให้คะแนน 1–4 ตามระดับที่นักเรียนแสดงจริง

       2) ประเมินรายบุคคล

            ครูหรือโฮมรูมกรอก Rubrics นี้ให้เด็กแต่ละคน พร้อมสรุปว่าเด็กอยู่ในระดับใด และควรขยับไปสู่ระดับถัดไปอย่างไร

        3) ประเมินรายทีมครู

            เพื่อดูว่าทีมครูได้ยกระดับไปสู่ระดับ 4 หรือไม่ (ระดับที่เริ่มเกิดนวัตกรรมจากการทำงานร่วมกัน)

สรุป

      Rubrics นี้ช่วยให้เห็น “ความเติบโต” แบบรูปธรรม (ลด 0–ร–มส) และแบบนามธรรม (การรู้ตน ปัญญาหมู่) ในเวลาเดียวกัน สอดคล้องกับ PHANOMRUNG Model และเน้นการ “ลงมือทำก่อน – ยกระดับสู่ปัญญาภายหลัง”