อัจฉริยะแปดพันล้านคน: การศึกษาในยุค Post-Anthropocentric Intelligence Paradigm
การประชุมสุดยอดนวัตกรรมการศึกษาระดับโลก (Global Education Innovation Summit 2025) เมื่อวันที่ 29 ตุลาคม 2568 ได้เปิดประเด็นสำคัญในหัวข้อ “อัจฉริยะแปดพันล้านคน: การศึกษาในยุค Post-Anthropocentric Intelligence Paradigm” ซึ่งมุ่งสำรวจแนวโน้มใหม่ของโลกการศึกษาในยุคที่ “ความฉลาด” ไม่ได้จำกัดอยู่เพียงในมนุษย์ แต่เป็นผลลัพธ์ของเครือข่ายระหว่าง มนุษย์–เทคโนโลยี–ปัญญาประดิษฐ์–องค์ความรู้ระดับโลก ที่ประสานกันอย่างซับซ้อน
คำถามหลักของการเสวนาคือ “เราจะปรับระบบการศึกษาอย่างไรให้ไม่เพียงแค่แข่งขัน แต่ร่วมสร้างสรรค์ได้ทั่วถึง?”
ซึ่งสะท้อนแนวคิดสำคัญของยุค “หลังมนุษย์เป็นศูนย์กลาง” (Post-Anthropocentric Era) ที่เน้นความร่วมมือระหว่างมนุษย์กับเทคโนโลยี มากกว่าการใช้เทคโนโลยีเพื่อทดแทนมนุษย์
1. การเปลี่ยนกรอบความหมายของ “ความฉลาด”
ในยุคใหม่นี้ “ความฉลาด” (Intelligence) ถูกมองว่าเป็นสมบัติร่วมของระบบที่เชื่อมโยงกัน ไม่ใช่คุณสมบัติของปัจเจกเพียงคนเดียว มนุษย์ เทคโนโลยี และ AI ทำงานร่วมกันเพื่อสร้างองค์ความรู้ใหม่ที่มีศักยภาพสูงกว่าเดิม "การศึกษาจึงควรมุ่งออกแบบสภาพแวดล้อมที่เปิดโอกาสให้ผู้เรียนสามารถใช้ทรัพยากรทางปัญญาเหล่านี้ได้อย่างเต็มที่"
2. การศึกษาแบบประสาน “มนุษย์–เครื่องมือ–เครือข่าย”
ระบบการศึกษาแบบดั้งเดิมที่เน้น “การถ่ายทอดจากครูสู่ศิษย์” ไม่เพียงพอต่อการเตรียมคนให้พร้อมในโลกที่ AI มีบทบาทสำคัญ การเรียนรู้ต้องเปลี่ยนเป็นแบบ “การประสานมนุษย์–เครื่องมือ–เครือข่าย” (Human–Tool–Network Integration) ซึ่งเปิดพื้นที่ให้ผู้เรียนสร้างองค์ความรู้ร่วมกับผู้ช่วยอัจฉริยะ (AI Assistants)"
ครูจึงไม่ใช่ผู้ถ่ายทอดความรู้เพียงฝ่ายเดียว แต่เป็น “ผู้ออกแบบเงื่อนไขแห่งการร่วมสร้าง” (Learning Designer) ที่ช่วยให้มนุษย์และเทคโนโลยีทำงานร่วมกันอย่างมีจริยธรรมและสร้างสรรค์
3. การพัฒนา “เมตาค็อกนิชัน” และการใช้เครื่องมืออย่างมีเหตุผล
หัวใจสำคัญของการเรียนรู้ในยุคใหม่นี้คือ การสร้างความเข้าใจว่า “เครื่องมืออัจฉริยะทำงานอย่างไร” และ “ผู้เรียนจะใช้มันอย่างมีเหตุผลได้อย่างไร”
ผู้เรียนควรถูกฝึกให้มีทักษะ เมตา
ค็อกนิชัน (Meta-cognition) ได้แก่ การตั้งคำถาม ตรวจสอบอคติของข้อมูล และการสะท้อนคิดต่อการใช้ AI เพื่อให้เกิดการเรียนรู้อย่างมีสติและรับผิดชอบ
4. การย้ายโฟกัสของการศึกษา: จากเนื้อหา → ศักยภาพ → เครือข่าย
ระบบการศึกษาควรปรับจากการเน้น “เนื้อหา (Content)” ไปสู่ “ศักยภาพ (Capabilities)” และ “เครือข่ายความรู้ระดับโลก (Global Knowledge Networks)” ผู้เรียนควรถูกมองเป็น “ผู้สร้าง (Creator)” มากกว่า “ผู้รับ (Receiver)” โดยใช้ AI เป็นเครื่องมือในการคิด วิเคราะห์ และเชื่อมโยงองค์ความรู้ใหม่
5. ผลกระทบเชิงนโยบายและการปฏิรูปโครงสร้าง
เพื่อให้การศึกษาเติบโตในบริบท Post-Anthropocentric ได้จริง จำเป็นต้องปฏิรูประบบในหลายมิติ ได้แก่
1. การปรับหลักสูตรให้สอดคล้องกับการเรียนรู้ร่วมกับ AI
2. การประเมินผลที่วัดศักยภาพมากกว่าการจำเนื้อหา
3. การพัฒนาครูให้เป็นผู้ออกแบบการเรียนรู้
4. การสร้างกรอบกำกับดูแล (AI Governance) ที่เน้นจริยธรรม ความเท่าเทียม และความรับผิดชอบ
กล่าวโดยสรุป
แนวคิด “อัจฉริยะแปดพันล้านคน” เป็นการประกาศว่ายุคแห่งการเรียนรู้แบบใหม่ได้มาถึงแล้ว ซึ่งทุกคนสามารถเป็น “อัจฉริยะ” ได้ภายใต้เงื่อนไขของการออกแบบการศึกษาที่เปิดกว้าง เชื่อมโยง และใช้เทคโนโลยีอย่างมีคุณธรรม เพื่อสร้างสังคมแห่งการเรียนรู้ที่มนุษย์และเครื่องมือร่วมกันขับเคลื่อนไปข้างหน้า
อ้างอิง
Global Education Innovation Summit. (2025, October 29). Eight Billion Geniuses: Education in a Post-Anthropocentric Intelligence Paradigm [Conference session]. GEIS 2025. https://www.geisummit.com
...................................................
แบบทดสอบท้ายบท (Multiple Choice Questions)
คำชี้แจง : กรุณาเลือกตอบคำถามข้อที่ถูกที่สุดเพียง 1 ข้อต่อไปนี้
1. แนวคิดหลักของ “Post-Anthropocentric Intelligence Paradigm” คือข้อใด
A. มุ่งให้มนุษย์แข่งขันกับ AI
B. มองความฉลาดเป็นสมบัติร่วมระหว่างมนุษย์และเทคโนโลยี
C. แยกบทบาทของมนุษย์และเครื่องมือออกจากกัน
D. เน้นการใช้ AI แทนครูทั้งหมด
✅ เฉลย:.....
2. แนวคิด “อัจฉริยะแปดพันล้านคน” สื่อถึงอะไร
A. การแข่งขันระดับโลก
B. การเปิดโอกาสให้ทุกคนใช้ปัญญาร่วมกับเทคโนโลยี
C. การสร้างอัจฉริยะเพียงไม่กี่คน
D. การใช้ AI เพื่อควบคุมผู้เรียน
✅ เฉลย: .....
3. ระบบการศึกษายุคใหม่ควรเปลี่ยนจาก “การถ่ายทอดมนุษย์สู่มนุษย์” ไปสู่แบบใด
A. การเรียนรู้แบบบรรยาย
B. การเรียนรู้แบบประสานมนุษย์–เครื่องมือ–เครือข่าย
C. การเรียนรู้แบบจำแนกกลุ่มอายุ
D. การเรียนรู้แบบเดี่ยวเฉพาะบุคคล
✅ เฉลย:......
4. บทบาทใหม่ของครูในยุค Post-Anthropocentric คืออะไร
A. ผู้ถ่ายทอดความรู้
B. ผู้ควบคุมเทคโนโลยี
C. ผู้ออกแบบเงื่อนไขให้ผู้เรียนและเครื่องมือร่วมสร้าง
D. ผู้ประเมินผลการเรียนเท่านั้น
✅ เฉลย:......
5. เมตาค็อกนิชัน (Meta-cognition) หมายถึงอะไร
A. การเรียนรู้เชิงเทคนิค
B. การสะท้อนคิดและตระหนักถึงกระบวนการคิดของตนเอง
C. การจำข้อมูลได้มาก
D. การใช้เครื่องมืออัตโนมัติ
✅ เฉลย:.....
6. จุดเน้นใหม่ของระบบการศึกษายุคนี้คืออะไร
A. การเรียนรู้เนื้อหา
B. การพัฒนาศักยภาพและเครือข่ายความรู้ระดับโลก
C. การแข่งขันเพื่อเกรด
D. การเรียนรู้แบบท่องจำ
✅ เฉลย:........
7. การใช้เครื่องมืออัจฉริยะอย่าง “แบล็กบ็อกซ์” หมายถึงอะไร
A. ใช้โดยไม่เข้าใจการทำงานของเครื่องมือ
B. ใช้ด้วยการวิเคราะห์อย่างรอบคอบ
C. ใช้อย่างเปิดเผยและโปร่งใส
D. ใช้เฉพาะเพื่อความบันเทิง
✅ เฉลย:.......
8. เป้าหมายสูงสุดของการศึกษายุคใหม่คืออะไร
A. ให้ AI ทำหน้าที่แทนครู
B. ให้ผู้เรียนทุกคนสามารถเป็นผู้สร้างความรู้ได้
C. ให้เกิดการแข่งขันระดับโลก
D. ให้สถาบันควบคุมการเรียนรู้ทั้งหมด
✅ เฉลย:.......
9. AI Governance หมายถึงอะไรในบริบทของการศึกษา
A. การบริหารโรงเรียนด้วย AI
B. การกำกับดูแลการใช้ AI อย่างมีจริยธรรมและรับผิดชอบ
C. การควบคุมพฤติกรรมผู้เรียน
D. การสร้างหุ่นยนต์สอนหนังสือ
✅ เฉลย:........
10. “อัจฉริยะแปดพันล้านคน” สื่อถึงแนวคิดใดในอนาคตของการศึกษา
A. ความเหลื่อมล้ำของการเรียนรู้
B. การเข้าถึงโอกาสทางปัญญาอย่างเท่าเทียมทั่วโลก
C. การลดจำนวนผู้เรียน
D. การแยกเทคโนโลยีออกจากการศึกษา
✅ เฉลย:.......
คะแนนเต็ม 10 คะแนน
ได้คะแนนทั้งหมด .................คะแนน
ความคิดเห็น
แสดงความคิดเห็น